SGK Giriş

5510 ve 506 sayılı kanun gereğince maden işyerlerinin yeraltı işlerinde çalışanlar hakkında düzenleme yoluna gidilmiştir.
Yapılan düzenleme ile daha erken yaşlılık aylığından faydalanma hakkı oluşmuştur.
Burada şunu belirtmek lazımdır.Yaşlılık aylığının erkene alınmasında sigorta prim günlerinde ele alınan faktör maden işine başladığı tarihten itibarendir.
Hesaplama yapılırken 2008 den önce işe başlayanlar ile 2008 den sonra ilk defa maden işinde çalışanlar arasında farklılık görülmektedir.

2008 den önce maden yer altı işinde çalışanlar

– En az 20 yıl tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde sürekli çalışan ve bu işlerde en az 5000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen kişilere,

– En az 25 yıl tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde yeraltı münavebeli işlerinde çalışan ve bu işlerde en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılara,

5510 sayılı kanunun 40. maddesinde yapılan düzenlemeler ile halk arasında yıpranma payı olarak ta bilinen fiili hizmet zammı 4/A ve 4/B kapsamındaki sigortalıların ağır işte çalışıyor olması sebebiyle, yıl bazında kanunda geçen gün adedince prim eklemesi yapılıp daha erken emekli olma şansı verilmiştir.
Fiili yıpranma zammından faydalanacak meslek dalları ve kazandıkları prim gün sayısı şöyledir.

1) Kurşun ve arsenik işleri - Kurşun üretilen galenit, serüzit, anglezit gibi cevherlerin çıkarılmasına ilişkin maden ocağı işlerinde çalışanlar. 60 gün
2) Kurşunlu madenlerden veya içinde kurşun bulunan kül, maden köpüğü, kurşun fırın kurumu, üstübeç artığı ve benzeri maddelerden kurşun üretimi için yapılan izabe işlerinde çalışanlar.
3) Antimuan, kalay, bronz ve benzeri maddelerle yapılan kurşun alaşımı işlerinde çalışanlar.
4) Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde çalışanlar. 90gün

Evde el sanatları ile uğraşan kadınlar belirli şartlar içerisinde normal çalışanlardan daha az prim ödeyip 30 gün üzerinden prim ödemiş sayılarak, sigortasını aktif tutup prim ve yıl şartının ardından 4B kapsamında isteğe bağlılık sigorta dahilinde ,yaşlılık ölüm ve malullük aylığı alma hakkına sahiptir.
Evde ev hanımlarının çalışmalarına sigorta kapsamında devam edebilmeleri için belirlenen şartlar vardır. Bunlar:
- Oturdukları evde sürekli ve nitelikli imal edilen havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işlerini ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, ip ve urganlar,tarhana , turşu, reçel gibi gıda malzemeleri kısaca endüstriyel anlamda olmayıp günlük hayatta kullanılabilir malzemeleri dükkân açmaksızın satma işlemi gerçekleştirilecek
- Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak(yanında işçi çalıştırmamak)

22.05.1985 tarihli 3201 sayılı kanun gereğince belirli nitelikte bulunan vatandaşlar yurtdışındaki çalışma yada ikametleri sebebiyle borçlanma yapabilecekler.
Yurtdışı borçlanmasının şartları
-Borçlanma yapılan zamanda ve borçlanmak istenilen geçen zamanda Türk vatandaşı olma
-18 yaşından sonraki yıllar borçlandırma dahilindedir.18 yaş öncesi için borçlandırma yapılmaz
-Çalışma süreleri yada işsizlik sigorta kapsamında olan süreler.medeni haline bakılmaksızın ev hanımı olanlar

Borçlanmaya elverişli zamanın tamamını yada istenilen kısmını borçlandırılır.

Borçlandırma sonucu kişi SGK emeklilik şartlarını tamamlamış ise aylık bağlanması mümkündür.Aynı zamanda yutdışı şartları dahilinde de emekli olabilmiş ise iki ülkedende aylık kapsamında faydalanabilir.

Peki borçlanma talep doğrultusunda iade edilebilir mi?

SGK Türkiye ile Sağlık Sözleşmesi bulunan ülkelerde tedavi olunan hastalara sözleşmede bulunan şartlar doğrultusunda sağlık bedelinin tamamını yada kısmını karşılamaktadır.

5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olanlarla 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sigortalılar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları aile bireylerinin sağlık yardımlarından yararlanma hakları bulunmaktadır. Bu kapsamdakilerden;

- Geçici görevle yurtdışına gönderilen sigortalılar,
- Sürekli görevle yurtdışına gönderilenler ile beraberlerindeki bakmakla yükümlü olunan aile bireyleri,
- Öğrenim amaçlı olarak yurtdışında bulunan sigortalılar ve emeklilerin bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri,
- Turistik amaçlı olarak yurtdışında bulunan sigortalılar ve emekliler ile bunların bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri,

1 ocak 2017 den itibaren uygulanmaya başlanacak yeni tasarıyla kıdem tazminatında önemli alanda değişiklik yapılacaktır.
Bütün çalışanların tasarının yasalaşmasının ardından yeni sisteme geçmesi gerekmektedir.Bu sistemle her çalışanın bireysel, işyerinden bağımsız kıdem tazminatı fonu için havuz oluşturulacak.

Yeni tasarıyla kıdem tazminatı almak için hak sahibi olanların yanı sıra istifa eden , bir yıl dolmaksızın işten çıkan yada çıkarılan herkeze , kaç gün çalışmış ise sisteme girilen veriler sayesinde kıdem tazminatı fonuna sahip olacak.
Hizmet yerleri birleştirilmiş olacak.Örneğin;eski sistemde , önceki iş yerinde 5 yıl çalışmış tazminat alamamış kimse ikinci iş yerinde 3 yıl çalışmış ve tazminat alacak olsa eski hizmeti yok sayılacak ve ikinci iş yerinden sadece 3 yıllık tazminat alıyor idi.

İşverenin yapılan sözleşmesi fesh etmezden evvel çalışanına bildirim yapması şartı var.Daha anlaşılır tabirle işveren çalışanı işten çıkartmadan önce yazılı ve sözlü işçiye bunu bildirmekle yükümlüdür.
4857 sayılı iş kanununun 17. maddesi uyarınca bildirim süreleri şöyledir.
-6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta,
- 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta,
-1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta,
-3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanmaktadır.

Kıdem Tazminatı çalışan işinden ayrılırken eğer şartları sağlıyorsa işverenin ödemesi gereken tazminattır.

İşçinin Kıdem Tazminatı alabilmesi için aranan şartlar şunlardır:

-Çalıştığı yerde en az bir yıl çalışma süresini tamamlamış olmak
-İşçi kendi isteği ile değil işveren tarafından işten çıkartılmış ise( İşveren,işçinin iyi niyet ve ahlaki kurallara aykırı hareketler sergilemesi sonucunda işten çıkartıyor ise haklı fesih sebebiyle tazminat ödemez.)
- iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle işçi işten kendi isteği ile ayrılır ise
-Askerlik görevi nedeni ile işten ayrılıyor ise
-Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile,
-Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile evlenme tarihi itibariyle 1 yıl içinde başvurması şartıyla,
-İşçinin ölümü nedeni ile iş sözleşmesi fesih edilmiş ise mirasçıları tarafından kıdem tazminatı alabilir.

Yetim ve dul aylığı alabilmek için gerekli şartları sağlayan eş yada çocuklar ölüm aylığını 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu Hükümlerince şu oranlarda alabilir:
-Eş tek başına alacaksa 0/0 75 (memur olan yada memur emeklisi ise dul eşin alacağı oran 0/0 50 dir)
-Eş ve 1 çocuk = Dul eş 0/0 60 - çocuk 0/0 30
-1 çocuk=0/0 50
-2 çocuk =0/0 40 ar
-Eş ve 2 çocuk=Dul eş 0/0 50 - iki çocuk 0/0 25 er
-çocuk sayısı 2 den fazla ise oranlar pay edilir.Annenin 2 pay hakkı vardır.Mesela:5 çocuk var ve hepsi yetim aylığı almaya hak sahibi ise Anneden 2 pay elde edilerek Aylık 7 eş parçaya bölünür.Çocuklar 1/7 alırken anne 2/7 alır.

SGK ölüm aylığı almak için başvuru yapmak yada sorgulama işlemlerini gerçekleştirmek için şahsi başvuru yapılabildiği gibi internet üzerinden de hızlı ve kolay şekilde yapılabilir.
Şahsen başvurularda SGK ya başvuru yapanın kimlik fotokopisi, nüfus kaydı örneği ,ölen kişinin ölüm kağıdı,tahsis talep beyannamesi ile başvuru yapılır.

internetten e-devlet kapısı üzerinden T.C kimlik no, e-devlet şifresiyle başvuru yapılabilir.
Eğer kişinin e-devlet şifresi yoksa en yakın ptt şubesinden 2 tl karşılığında T.C kimlik numarası ile şifrtesini talep edebilir.
Sisteme giriş yapıldıktan sonra 'Muhtaçlık Başvuru' tıklanarak istenen bilgilerin yazılması ise başvuru işlemi gerçekleştirilir.
Başvuru yapmış, ölüm aylığı alan kimseler yukarda belirtilen adımlarla sorgulama işlemini gerçekleştirebilir.

Anne yada babanın vefat etmesi sonucunda erkek yada kız çocuğuna yada vefat edenin eşine belirli şartlarda aylık bağlanması durumu ölüm aylığı diğer adıyla dul,yetim maaşı olarak adlandırılmaktadır.
Anne ve babanın vefatı sebebiyle ölüm aylığı bağlanabilmesi için şu şartlar aranır:
-Vefat eden anne-baba kendi nam ve hesabına 4/b kapsamında sigortalı ise 1800 günlük prim ödeme gün sayısı olmalı
-4/a kapsamında hizmet akdiyle çalışıyor ise borçlanmalar hariç 5 yıl sigorta kapsamında çalışmış olması ,en az 1800 gün prim ödeme gün sayısı olması ve en az 900 gün malullük,yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olmalıdır.
Bu şartların yanı sıra ölüm aylığı alacak olan eş yada çocuklar için de bazı şartlar söz konusudur.

-Vefat eden eşi üzerinden ölüm aylığı alacak kişinin dul olması gerekir.tekrar evlilik yaptığı takdirde SGK ölüm aylığını keser.
-Vefat edenin eşi ölüm aylığı alırken sigortalı olarak çalışmaya başladığı zaman da ölüm aylığı sonlandırılır.

5510 sayılı kanunun 48. maddesinin b bendi emeklilik sevk onayı süresini belirtmektedir.
Kanun gereğince özel kanun hükümleri hariç emeklilik sevk onayı bir ay içerisinde yapılması gerekir.Fakat ohal süresinde durum farklılık göstermektedir.
1 Eylül 2016 tarihinde resmi gazetede yayımlanan Kanun Hükmünde Kararnamelerde konuyla alakalı hüküm şudur.
-Emeklilik onayları
MADDE 6- (1) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ilan edilen olağanüstü halin yürürlüğe girdiği 21/7/2016 tarihinden geçerli olmak üzere, 3 1/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin ikinci fıkrasında emekliye sevk onayı için öngörülen bir aylık süre olağanüstü hal süresince uygulanmaz.
Kısaca ohal süresince emekliliğini talep edenlerin sevk onayı askıya alınmıştır.

Memuriyeti süresince hizmet yılı ve yaş şartlarını tamamlamış daha sonra görevden uzaklaştırılmış olan kişi emekliliğini talep edebilir.Ve şu durumda Bağ-Kur yada SSk hizmetleri birleştirmesi söz konusu olmadığı için emekli ikramiyesinden de faydalanabilir. İhraç edilmesi sadece memuriyetin sonlandırılması demektir.
Fakat kişi memuriyeti müddetince yaş ve hizmet yılını doldurmamış ise ihraç sonrası emeklilik şartını sağlamasıyla yani hizmet birleştirmesiyle emekli olabilir ama emeklilik ikramiyesi alamaz.

Öncelikle devlet memurunun emekli olabilmesi için belirlenen hizmet ve yaş şartını tamamlamış olması gerekmektedir.

Emeklilik hakkı olduğu halde emekli maaşını alamama halleri şunlardır
-Türk vatandaşlığından çıkmak yada çıkarılmak
-Türk vatandaşlığını muhafaza etmeksizin yabancı uyruklu olmak
Bu şartlar dahilinde hangi sebeple ihraç edilirse edilsin yaş ve hizmet şartını tamamlamış kişiler emekliliğini talep edebilirler.
Fakat OHal kapsamında olduğumuz için yasalarda değişiklik söz konusu da olabilir.
OHal kapsamında prim ödeme uygulamasında değişiklik yapılmıştır.SGK örgüt üyeliği kapsamında emekli olanların maaşlarında 0/0 50 kesintiye gidildiği açıklamıştır.Yapılan açıklamaya göre emekli olanlar emeklilik maaşının yarısını alabilecekler.

Terör örgütü ile bağlantısı sebebiyle görevden ihraç edilen memurların adli ve idari soruşturmaları devam ediyor.

İhraç edilen memurlar fiili hizmet zammından faydalanamayacakları için erken emeklilik yolu da kapanmış oluyor.

Resmi gazetede yapılan açıklamalara göre;

-İhraç edilen memurlar fiili hizmet zammından(yıpranma payı) faydalanamayacak.
-herhangi bir kamu kuruluşunda memur olarak çalışamayacak
-özel güvenlik şirketlerinde kurucu,ortak yada çalışan olamayacaktır.